Δημοσίευμα στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ», 18-2-2004/ Άρθρο του Γιώργου Αγγελόπουλου

Κάνουν ματ στα... μαθήματα

Το σκάκι στο σχολείο διδάσκει τα παιδιά να σκέπτονται.

«Το σκάκι δεν είναι απλώς διασκέδαση», έγραφε το 1779 ο Βενιαμίν Φραγκλίνος. «Αρκετές πολύτιμες ιδιότητες του μυαλού, χρήσιμες στην πορεία της ανθρώπινης ζωής, αποκτώνται και ενισχύονται απ' αυτό. Γιατί η ζωή είναι ένα είδος σκακιού».

Ενώ ο Φραγκλίνος αναφερόταν σε ιδιότητες όπως η προνοητικότητα, η περίσκεψη και η επιμονή, οι σημερινοί εκπαιδευτικοί λένε πως το σκάκι βελτιώνει επίσης τόσο την ικανότητα ανάγνωσης όσο και τις επιδόσεις στα Μαθηματικά, καθώς και την αναλυτική και δημιουργική σκέψη. Οι παράγοντες αυτοί έχουν δημιουργήσει μια παγκόσμια τάση να περιληφθεί το σκάκι στα σχολεία, είτε ως επιλογή είτε κανονικά στο σχολικό πρόγραμμα, όπως συμβαίνει σε περισσότερες από 30 χώρες. Το ευτύχημα είναι, πάντως, πως για τους μαθητές το σκάκι παραμένει διασκέδαση.

Η ψυχαγωγική διάσταση του σκακιού είναι αυτή που το καθιστά επιτυχημένο εκπαιδευτικό εργαλείο, λέει ο Τιμ Ρέντμαν γενικός γραμματέας της επιτροπής της Διεθνούς Ομοσπονδίας Σκακιού (FIDE) που επιδιώκει να βάλει το σκάκι στα σχολεία. «Όταν τα παιδιά μάθουν σκάκι, θέλουν να παίζουν το παιγνίδι αυτό χωρίς να συνειδητοποιούν πως μαθαίνουν ή πως το μυαλό τους αναπτύσσεται», λέει ο Ρέντμαν και συνεχίζει «το σκάκι είναι ένα είδος αόρατης διδασκαλίας».

Μια πενταετής μελέτη που έγινε από τον Ρόμπερτ Φέργκιουσον στην Πενσυλβάνια στην αρχή της δεκαετίας του 1980 έδειξε πως η ικανότητα κριτικής σκέψης βελτιώθηκε κατά 17,3% σε μαθητές που παρακολουθούσαν μαθήματα σκακιού, σε σύγκριση με μόνο 4,56% στα παιδιά που δεν παρακολουθούσαν. Το 1996, μια έρευνα του Στιούαρτ Μαργκούλις, ψυχολόγου εξειδικευμένου σε εκπαιδευτικά θέματα, έδειξε πως το σκάκι βελτιώνει την ικανότητα των παιδιών να διαβάζουν. Η έρευνα αυτή πραγματοποιήθηκε στη Νέα Υόρκη στο πλαίσιο ενός προγράμματος που ονομάσθηκε «Σκάκι στα Σχολεία». Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 1986 και τώρα μετέχουν σ' αυτό 38.000 μαθητές, από το Νηπιαγωγείο ως το Γυμνάσιο, σε 160 σχολεία.

Σε όλο τον κόσμο

Όλο και περισσότερα σχολεία στον Καναδά εφαρμόζουν πρόγραμμα συνδυασμένης διδασκαλίας σκακιού και Μαθηματικών από την ηλικία των επτά ετών. Η Κίνα έχει επίσης ένα μεγάλο πρόγραμμα διδασκαλίας του σκακιού στα σχολεία ενώ η Τουρκία, η οποία έχει επίσης ένα καινούργιο τέτοιο πρόγραμμα, θα φιλοξενήσει τον Απρίλιο διεθνές σχολικό τουρνουά και μια διάσκεψη στην οποία θα συμμετάσχουν δάσκαλοι από όλο τον κόσμο που διδάσκουν σκάκι σε σχολεία.

«Είμαι καθηγητής Μαθηματικών», λέει ο Ζαν-Κλοντ Λουμπατιέρ, επικεφαλής της Γαλλικής Ομοσπονδίας Σκακιού. « Και στο σκάκι υπάρχει ένα ρητό που λέει ότι τρεις ώρες σκακιού ισοδυναμούν με δύο ώρες Μαθηματικών συν δύο ώρες Λατινικών. Το σκάκι είναι κάπως σαν μια παγκόσμια γλώσσα, στην οποία υπάρχουν κανόνες και αρχές, και κάθε άτομο πρέπει να έχει ταυτόχρονα πειθαρχία και φαντασία ».