Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ονομάζουμε το κράτος των αρχαίων Ρωμαίων  όταν σε αυτό δόθηκαν  περισσότερες εξουσίες, συγκεντρώθηκαν δηλαδή, στα χέρια ενός ανθρώπου, του Καίσαρα ή αυτοκράτορα . Το κράτος που είχαν δημιουργήσει οι αρχαίοι Ρωμαίοι πέρασαν αρκετοί αιώνες μέχρι να αποκτήσει το πολίτευμα της αυτοκρατορίας, με το οποίο το θυμούνται οι σημερινοί  λαοί, αλλά έχει επικρατήσει να αναφερόμαστε με τον όρο «ρωμαϊκή αυτοκρατορία» για όλη την περίοδο της αρχαίας ρωμαϊκής ιστορίας.

Χρονολογία ίδρυσης της πόλης της Ρώμης, από την παράδοση, είναι το έτος 753 π.Χ.. Ιδρυτής της θεωρείται ο Ρωμύλος, ένα ημιμυθικό πρόσωπο, που οριοθέτησε τα τείχη της Ρώμης και σκότωσε τον αδελφό του, Ρέμο, όταν αυτός άρχισε να έρχεται εμπόδιο στα σχέδια  του Ρωμύλου.

Δύο ήταν τα βασικά χαρακτηριστικά  που καθόρισαν τις εξελίξεις στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία και τις ανατολικές επαρχίες της, την Ελλάδα και την Ασία.

Α) O ένας σχετίζεται με την εδραίωση της αυτοκρατορικής μοναρχίας και την τοποθέτηση του αυτοκρατορικού οίκου στην κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας.

Β)Ο δεύτερος προήλθε από την εφαρμογή του ρωμαϊκού κοινωνικού συστήματος στις επαρχίες της αυτοκρατορίας, που είχε ως αποτέλεσμα την ομογενοποίηση της αριστοκρατίας στις διάφορες περιοχές του ρωμαϊκού κόσμου αλλά και των χαμηλότερων στρωμάτων του πληθυσμού με τα αντίστοιχα της Pώμης.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ:

ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ (ΚΑΙΣΑΡΑΣ)

Από την περίοδο της διακυβέρνησης του Αυγούστου σημειώθηκε η εδραίωση του αυτοκράτορα στην κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας, ως αποκλειστικού ηγέτη  της ρωμαϊκής εξουσίας, με άμεση συνέπεια τον παραγκωνισμό των σημαντικών οικογενειών που βρίσκονταν κατά την περίοδο της Δημοκρατίας σε αυτή τη θέση.   O αυτοκράτορας αποτελούσε την προσωποποίση όλων των ρωμαϊκών αρετ: τη δικαιοσύνη , την ευσέβεια , την πραότητα και την ανδρεία  Η εισαγωγή της αυτοκρατορικής λατρείας στις επαρχίες και η παραχώρηση του δικαιώματος του ρωμαίου πολίτη αποτελούσαν τα μέσα που εγκαινιάστηκαν από τον Αύγουστο και τους διαδόχους του για την επιβολή της ρωμαϊκής πολιτικής σε αυτές.

ΣΥΓΚΛΗΤΙΚΟΙ

H συγκλητική τάξη  ήταν μία από τις δύο ηγετικές ομάδες της ρωμαϊκής κοινωνίας, η οποία κατείχε τα σημαντικότερα αξιώματα στη διοίκηση και πιο συγκεκριμένα στην πολιτική, στη δικαιοσύνη και στο στρατό. Οι συγκλητικοί αποτελούσαν μία ολιγάριθμη και κλειστή κοινωνική ομάδα περίπου 600 μελών. Από το 2ο αιώνα μ.X. και μετά, παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση στον αριθμό των υπηκόων των ρωμαϊκών επαρχιών που γίνονταν δεκτοί στη Σύγκλητο. Με αυτό τον τρόπο έπαψε να αποτελεί ένα πολιτικό σώμα της πόλης Pώμης και έγινε σταδιακά ένα αποκλειστικό αντιπροσωπευτικό όργανο όλης της αυτοκρατορίας. Τα μέλη της συγκλητικής τάξης διακρίνονταν από ένα χιτώνα με πλατιά πορφυρή ταινία.

Οι ανώτεροι συγκλητικοί και ιππείς αντιμετωπίζονταν από τον αυτοκράτορα ως "φίλοι" του και μπορούσαν να λαμβάνουν μέρος στα συμβούλια.

ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΤΑΞΗ

Η αριστοκρατία των πόλεων που είχαν οργανωθεί σύμφωνα με τα ρωμαϊκά πρότυπα σχημάτιζε τη βουλευτική τάξη στην κάθε πόλη χωριστά και περιελάμβανε περίπου 100 μέλη. Σε σπάνιες περιπτώσεις, και κυρίως στις πόλεις των ανατολικών επαρχιών, ο αριθμός αυτός κυμαινόταν σε πολύ υψηλότερα επίπεδα. Στην τάξη αυτή ανήκαν οι άρχοντες της πόλης και τα μέλη της Βουλής, οι οποίοι είχαν σαφή διάκριση από τους πληβείους της πόλης. Η ένταξη σε αυτή την τάξη δεν ήταν κληρονομική, αφού κάθε πλούσιος  πολίτης μετά τη συμπλήρωση του 25ου ή 30ου έτους της ηλικίας του καλούνταν να συμμετάσχει στη Βουλή και αναλάμβανε δημόσια αξιώματα. Στα μεγάλα εμπορικά κέντρα, η βουλευτική τάξη απαρτιζόταν από πολλούς εμπόρους και επιχειρηματίες.  Η σύνθεση της βουλευτικής τάξης διέφερε από πόλη σε πόλη, ακόμη και μέσα στην ίδια επαρχία της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, και η μορφή της εξαρτιόταν από την κοινωνική δομή της συγκεκριμένης πόλης. Παράγοντες που έπαιζαν καθοριστικό ρόλο στο χαρακτήρα της τάξης ήταν η περιουσία, η οικονομική δραστηριότητα, η μόρφωση και η καταγωγή. Οι βουλευτές συχνά αναλάμβαναν τα έξοδα για την ανέγερση δημόσιων οικοδομημάτων μέσα στην πόλη ή έκαναν άλλες δαπάνες προς όφελός της, γνωστές με το όρο ευεργεσίες.

ΙΠΠΕΙΣ

Η τάξη των ιππέων ήταν πιο πολυάριθμη από τη συγκλητική. Μάλιστα την εποχή του Αυγούστου έφθανε τα 20.000 μέλη. Ο αριθμός αυτός αυξήθηκε κατά τους δύο πρώτους αιώνες της Αυτοκρατορικής εποχής, εξαιτίας της ολοένα μεγαλύτερης εισροής υπηκόων από τις επαρχίες στη συγκεκριμένη τάξη. Η ένταξη στην τάξη των ιππέων δεν ήταν απαραίτητα κληρονομική, καθώς υπήρξαν περιπτώσεις που ο γιος ιππέα δεν κατείχε τον ίδιο βαθμό. Επομένως, σε κάποιες οικογένειες ιππέων (σε αντίθεση με των συγκλητικών) δεν ήταν δυνατόν να διατηρήσουν την ένταξή τους στην τάξη τους για αρκετές γενιές. Ωστόσο, οι άρρενες απόγονοί τους μπορούσαν να ανέλθουν στη συγκλητική τάξη. Υπήρχαν όμως και μέλη ταπεινής καταγωγής, όπως και κάποιοι που προέρχονταν από τους απελεύθερους. Η οικονομική τους κατάσταση, οι σχέσεις που σύναπταν με ισχυρούς Ρωμαίους, αλλά και οι προσωπικές υπηρεσίες στο στρατό αποτελούσαν βασικούς παράγοντες που έπαιζαν ρόλο σε αυτή την κατάταξη. Στην ιππική τάξη (σε αντίθεση με τη συγκλητική)  με μεγαλύτερη ευκολία οι κάτοικοι των διαφόρων επαρχιών μπορούσαν να συγκεντρώσουν το ελάχιστο απαιτούμενο χρηματικό ποσό για την εισαγωγή τους σε αυτήν.

ΠΛΗΒΕΙΟΙ

Τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία δεν είχαν τόσο εμφανή ιεραρχικά χαρακτηριστικά όσο τα ανώτερα, αλλά συμπεριελάμβαναν τις εξής ομάδες του πληθυσμού: τους εκ γενετής ελεύθερους, τους απελεύθερους και τους δούλους. Οι ομάδες αυτές είχαν συχνά μία εξέλιξη στην  κοινωνική ηγεσία με βάση τη νομική τους θέση, αλλά δεν είναι δυνατόν να οριστούν καθαρά οι κοινωνικές διαφορές ανάμεσα στις ομάδες. Οι πληβείοι των πόλεων είχαν τα απαραίτητα για την εξασφάλιση της επιβίωσής τους, αλλά οι συνθήκες εργασίας τους ήταν άσχημες και η διατροφή και ένδυσή τους φτωχική. Αυτή ήταν η τάξη που κυρίως υπέφερε σε περίπτωση έλλειψης ή ανεπάρκειας τροφίμων στις πόλεις. Τα μέλη της ασκούσαν επαγγέλματα χειρωνακτικά ή πνευματικά, όπως του γιατρού, παιδαγωγού, νομικού συμβούλου, μουσικού, ηθοποιού, βιοτέχνη και εμπόρου και γεωργών , κυρίως στις μικρές, επαρχιακές πόλεις.. Στους πληβείους των αγροτικών περιοχών ανήκε η κατηγορία των δούλων που εργαζόταν σε μεγάλα αγροκτήματα και συχνά ανέπτυσσε μία πατριαρχική σχέση με τον ιδιοκτήτη της, οι ελεύθεροι γεωργοί, οι οποίοι είχαν μικρή ατομική ιδιοκτησία γης ή ήταν ενοικιαστές κτημάτων και οι απελεύθεροι που ασχολούνταν με αγροτικές εργασίες.

ΔΟΥΛΟΙ

Η δουλεία ήταν πολύ διαδεδομένη σε όλες τις επαρχίες της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Περγάμου στην επαρχία της Ασίας, όπου στα μέσα του 2ου αιώνα μ.Χ. το ένα τρίτο σχεδόν του πληθυσμού της ήταν δούλοι. Ο αριθμός των δούλων που είχε η κάθε οικογένεια εξαρτιόταν από την οικονομική της κατάσταση. Oι τιμές απόκτησής τους κυμαίνονταν μεταξύ 800 και 2500 σηστερτίων και σε μεγάλο βαθμό εξαρτιόνταν από τις τιμές που ίσχυαν στην αγορά κάθε περιοχής της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Επηρεάζονταν όμως και από άλλα κριτήρια, όπως το φύλο (οι γυναίκες κόστιζαν λιγότερο από τους άντρες)  την ηλικία και τη μόρφωση των δούλων. Tην εποχή του Aυγούστου, οι δούλοι (τόσο στη Pώμη όσο και στις επαρχίες της)  προέρχονταν από τον ίδιο τον πληθυσμό της αυτοκρατορίας, καθώς το φαινόμενο της υποδούλωσης αιχμαλώτων πολέμου δεν ήταν πια τόσο συχνό.  Επιπλέον ως δούλοι χρησιμοποιούνταν και τα παιδιά που γεννιούνταν από δούλους, και τα οποία ονομάζονταν οικογενείς. Άλλη πηγή απόκτησης δούλων αποτελούσε η εκούσια υποδούλωση, κατά την οποία οι οικονομικά άπορες οικογένειες συνήθιζαν να "εκθέτουν" τα παιδιά τους και αυτός που θα τα μεγάλωνε είχε το δικαίωμα να τα χρησιμοποιεί ως   δούλους (θρεπτοί). Πολλοί δούλοι τέλος προσέβλεπαν στην απόκτηση πολιτικών δικαιωμάτων μετά την απελευθέρωσή τους.

Αυτά είναι τα βασικότερα χαρακτηριστικά της  δομής της «Ρωμαϊκής  Αυτοκρατορίας»

ΠΗΓΕΣ (ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ)

 el.wikipedia.org 

 www.ea.gr/ea/myfiles/File/gymnasio/romaikiellada

ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΕΤΣΙΟΣ    Α2